Wpływ błonnika pokarmowego na zdrowie i jego źródła w diecie 

Błonnik, nazywany również włóknem pokarmowym, to składnik zbóż, warzyw i owoców zbudowany z węglowodanów oraz składników niewęglowodanowych takich jak ligniny...

Błonnik, nazywany również włóknem pokarmowym, to składnik zbóż, warzyw i owoców zbudowany z węglowodanów oraz składników niewęglowodanowych takich jak ligniny. Jest on oporny na działanie enzymów wydzielanych w przewodzie pokarmowym człowieka, czyli nie może zostać przez nas strawiony i wykorzystany jako źródło energii, innymi słowy nie dostarcza nam żadnych kalorii!

Wyróżniamy jego formę nierozpuszczalną i rozpuszczalną, z których każda charakteryzuje się innymi właściwościami.

Błonnik nierozpuszczalny ma zdolność wiązania wody odpowiadając tym samym za uczucie sytości, pobudza ukrwienie dolnej części przewodu pokarmowego chroniąc przed zaparciami i chorobami jelit. Błonnikowi nierozpuszczalnemu przypisuje się również działanie przeciwnowotworowe, polegające na przyspieszaniu wydalania z organizmu toksycznych substancji, co wpływa na ich krótszy kontakt z błoną wyścielającą ścianę jelita.

Błonnik rozpuszczalny odpowiada za wychwytywanie i wiązanie toksyn oraz jonów metali ciężkich, zapobiegając ich powtórnemu wchłanianiu z jelit. Odgrywa również rolę w obniżaniu stężenia cholesterolu we krwi oraz opóźnia wchłanianie tłuszczów i zwiększa ich wydalanie z organizmu. Błonnik rozpuszczalny spełnia ponadto istotną rolę w regulowaniu poziomu stężenia glukozy we krwi. Obniża indeks glikemiczny spożywanych pokarmów, czyli spowalnia proces wchłaniania glukozy. Obniżenie indeksu glikemicznego ma wpływ na hamowanie powstawania uczucia głodu, co pomaga w utrzymanie prawidłowej masy ciała.

Gdzie powinniśmy szukać błonnika pokarmowego? Doskonałym źródłem błonnika nierozpuszczalnego są otręby zbożowe, pieczywo pełnoziarniste oraz razowe makarony. Groch, fasola, soczewica, soja, porzeczki, gruszki, maliny, winogrona oraz marchew i buraki obfitują z kolei w błonnik rozpuszczalny.

Na rynku dostępny jest również szereg suplementów diety zawierających błonnik pokarmowy, który może stać się uzupełnieniem mało zróżnicowanej diety składającej się w głównej mierze z produktów wysokoprzetworzonych.

Błonnik pokarmowy pomimo swoich licznych zalet, spożywany w zbyt dużych ilościach, może być szkodliwy. Szczególnie ostrożnie należy stosować suplementy diety zawierające błonnik. Podczas przyjmowania takich preparatów musimy dbać o odpowiednie uzupełnianie płynów. Błonnik w namiarze może bowiem powodować wzdęcia, podrażnienia jelit i biegunki. Właściwości błonnika związane z wychwytywaniem szkodliwych substancji mogą również prowadzić do ograniczenia wykorzystania cennych składników mineralnych jak: wapń, magnez, żelazo, a zwiększenie wydalania tłuszczu może przyczynić się do obniżenia spożycia witamin A, D, E i K.

Specjalista ds. żywienia człowieka

Karolina Malecka